Janë zbardhur arsyet e vendimit se pse Gjykata e Apelit në Londër la në fuqi shpalljen “non grata” të Sali Berishës në Britani.
Gjykata ka vlerësuar se gjatë kohës së ish-kryeministri Sali Berisha ka qeverisur vendin ka pasur një nivel të kondsiderueshëm korrupsioni në Shqipëri.
Gjithashtu, arsyetohet se Berisha ka ndikuar tek hetimet për Fazlliç, duke u theksuar se ka pasur presion të fortë politik mbi zyrën e prokurorisë nga Sali Berisha dhe qeveria e tij.
Pjesë nga vendimi:
Arsyet se përse u mor vendimi për shpalljen non grata:
(a) Një nivel i konsiderueshëm korrupsioni që ka ndodhur gjatë gjithë kohës së Berishës si Kryeministër. Shtojca B përfshin sa vijon:
“Dëshmi për shpërdorim më të gjerë të pushtetit si Kryeministër”
Raportimi i brendshëm tregon abuzimin e pushtetit të Berishës në emërimin e zyrtarëve të korruptuar, ndërhyrjen në sistemin gjyqësor të Shqipërisë për të mbrojtur vartësit nga hetimet dhe procedimet gjyqësore dhe përgjimin e paligjshëm të kundërshtarëve politikë.
Korrupsioni i përhapur nga Berisha dhe qeveria e tij, veçanërisht duke iu afruar zgjedhjeve të 2013-ës
Raportimi i brendshëm ofron një pamje të qëndrueshme dhe të qartë të korrupsionit të përhapur gjatë gjithë periudhës së qeverisjes së Berishës, por veçanërisht në prag të zgjedhjeve të 2013-ës. Kjo u përdor për të çuar përpara interesat e tij, për të ndihmuar aleatët e tij dhe për të blerë mbështetje politike.
Kontrolli i ngushtë politik i Berishës dhe dominimi i qeverisë së tij
E rëndësishmja, raportimi i brendshëm tregon se korrupsioni i madh i përhapur i qeverisë së tij nuk mund të kishte ndodhur pa dijeninë dhe autorizimin e Berishës duke pasur parasysh kontrollin e tij personal mbi qeverinë e tij.
U shqyrtuan përfaqësimet e Dr. Berishës, duke përfshirë veçanërisht hapat që ai pretendonte se kishte marrë për të trajtuar korrupsionin dhe përfshirjen e politikanëve të tjerë në korrupsion. Kjo u vlerësua si jo relevante, sepse edhe nëse do të ishte e vërtetë që të tjerë (si pasardhësi i tij në krye të Partisë Demokratike, Lulzim Basha) ishin përfshirë në korrupsion, kjo nuk do të thoshte se Berisha nuk ishte përfshirë
(b) Ndërhyrja në hetimin për Fazlliç:
(i) Raportimi i burimit të hapur për Fazlliçin, i cili ishte mik dhe këshilltar zgjedhor i Berishës dhe klient ligjor i vajzës së tij dhe ishte hetuar në Shqipëri për pastrim parash.
Në faqen e internetit Balkan Insight kishte raportime se hetimi ishte subjekt i “presionit të fortë politik mbi zyrën e prokurorisë nga qeveria dhe Sali Berisha. Raporti i Departamentit të Shtetit të SHBA-së i vitit 2008 arriti të njëjtin përfundim.
(ii) Dr. Berisha në deklaratën e tij të parë dhe të dytë të dëshmitarit nuk trajtoi pretendimin se ai kishte ushtruar presion ndaj autoriteteve të ndjekjes, por pohoi se hetimi ndaj Fazlliçit nuk ka vërtetuar ndonjë keqbërje prej tij.
Ekipi i CSNP-së nuk pranoi që Fazlliç të ishte shfajësuar, duke pasur parasysh burimin e hapur që raportonte se çështja u pushua sepse prokurorët nuk ishin në gjendje të aksesonin dokumentet kryesore, konkluzionet e Departamentit të Shtetit të SHBA-së për vështirësinë e ndjekjes së çështjeve penale kundër zyrtarëve, politikanëve, gjyqtarëve dhe personat me interesa të fuqishme biznesi dhe me burim të hapur duke raportuar se presioni është ushtruar nga qeveria dhe nga Berisha në veçanti.
(c) Blerja nga Fazlic i tokës në kufi me parkun energjetik të Porto Romanos
(i) Raportimi me burim të hapur tregon se: vajza e Berishës, Argita Malltezi, u largua nga puna në OKB disa muaj pasi Sali Berisha u bë Kryeministër në 2005, për të hapur një zyrë ligjore në Tiranë; me ndihmën e bashkëshortit të saj. Znj. Malltezi punësoi një ndërmjetës për të blerë tokë nga fshatarët në buzë të një parku energjetik; Bashkëshorti i zonjës Malltezi pranoi se kishte informacion në lidhje me zhvillimin e asaj zone; Zoti dhe zonja Malltezi morën një përfitim financiar kur toka iu shit Fazlliçit; dhe toka u rrit më pas në vlerë tetëfish kur qeveria zgjeroi parkun energjetik aty pranë.
(ii) Ekipi i CSNP shqyrtoi me kujdes përfaqësimet e Berishës. Ata hodhën poshtë shpjegimin e tij (se do të ishte “e palogjikshme dhe joproporcionale” zgjerimi i një parku energjetik me qëllim të sigurimit të një përfitimi për Fazlliçin). Ishte e qartë se kishte një synim për të rritur madhësinë e parkut energjetik dhe për t’u përfshirë në korrupsion.
Dëshmia e znj. Malltezi se ajo nuk kishte përfituar nuk ishte bindëse, duke qenë se: ishte kundërshtuar nga raportimi me burim të hapur; kishte një dokument me nënshkrimin e saj; fitime të mëdha u realizuan nga blerja e tokës e cila më pas do të rritej në vlerë.
(iii) Raporti i Departamentit të Shtetit të SHBA-së i vitit 2008 dha një bazë të duhur për përfundimin se Berisha e kishte mbrojtur Fazlliçin nga ndjekja penale.
(d) Berisha ka përfituar nga lidhjet me kriminelët dhe aktivitetet kriminale:
(i) Ka raportime të brendshme që tregojnë lidhjet e Berishës me kriminalitetin dhe krimin e organizuar dhe gatishmërinë e tij për të inkurajuar mbështetësit politikë që të përfshihen në dhunë. Ekziston edhe një raportim me burim të hapur nga dhjetori 2021, i cili tregon pamjet të kriminelit të njohur shqiptar Fation Dauti duke shkelmuar dhunshëm derën e selisë së Partisë Demokratike në emër të Berishës.
Dauti është përjashtuar nga Britania e Madhe për shkak se vlerësohet se ka pasur rol drejtues në një grup të krimit të organizuar. SIAC ka zbuluar se Dauti është një anëtar me ndikim i një grupi me bazë në Mbretërinë e Bashkuar që importon dhe shpërndan drogë të klasit A në MB dhe se ai është përfshirë në dhunë ekstreme.
(ii) Ekipi i CSNP mori parasysh deklaratën e Berishës se ai nuk e dinte Dauti, por e refuzuan në bazë të raportimit të brendshëm dhe të tyre vlerësimi i videos. Parashtresa ministrore pranoi se afërsia e Dautit me Berishën në video nuk vërtetonte domosdoshmërisht a lidhje personale mes të dyve. Megjithatë, mbeti vlerësimi se Berisha kishte qenë lidhur me kriminelët dhe grupet e krimit të organizuar dhe se ai kishte përfituar nga këto lidhje. Se Berisha ishte i gatshëm të përdorte kriminelët.
Arsyet e vendimit
Arsyet për vendimin e datës 27 shkurt 2023 për të ruajtur vendimin e shpalljes non grata, pavarësisht nga përfaqësimet e paraqitura në emër të tij, mund të gjenden në një parashtresë ministrore të datës 21 shkurt 2023, me anekse.
Përmbledhja e mëposhtme shfaqet në Aneksin D: “Vihet re se nuk ka qenë e mundur të provohet mjaftueshëm se Berisha ka lidhje personale me Dautin. Megjithatë, raportet e mediave me burim të hapur, raportimet e brendshme, raportimet e Departamentit të Shtetit të SHBA-së dhe provat e mëtejshme të përshkruara në Aneksin E kanë dhënë përmbajtje thelbësore dhe të besueshme, prova që implikojnë Berishën në krimin e rëndë dhe të organizuar dhe korrupsionin.
Kjo përfshin një vlerësim të një niveli të konsiderueshëm korrupsioni që ndodhi gjatë gjithë kohës së Berishës si Kryeministër (qoftë i kryer nga ai ose nga anëtarët e partisë së tij, i cili, për shkak të nivelit të tij të kontrollit mbi partinë), duhet të jetë bërë me dijeninë dhe/ose autorizimin e tij) dhe një vlerësim se Berisha ndërhyri në hetimin për Fazlliçin dhe se blerja nga Fazlliç i tokës në kufi me parkun energjetik të Porto Romanos ka më shumë gjasa sesa jo të përfshijë përdorimin e njohurive të brendshme. Gjithashtu vlerësohet se Berisha ka përfituar lidhje me kriminelë dhe veprimtari kriminale”.
