Me gjithë debatin shumëvjeçar që bëhet mbi standardin e shqipes letrare, rolin e dialekteve në të, hapjen kundrejt gegërishtes, askush nuk mund ta mohojë se disa prej emrave më të mëdhenj të letrave shqipe kanë shkruar pikërisht në këtë dialekt.
Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë dhe Fakulteti i Historisë dhe i Filologjisë, Departamenti i Letërsisë, organizojnë sot Konferencën Shkencore Ndërkombëtare “Letërsia shqipe dhe dialekti”.
Konferenca do të shoqërohet edhe me çeljen e një ekspozite tematike, nga arkiva e BKSH-së, në të cilën theksohet marrëdhënia mes reflektimit mbi gjuhën-dialektin dhe shkrimtarinë.
Sipas organizatorëve, në kontekstin e rikthimit të një debati shkencor, dhe jo vetëm, mbi “paprekshmërinë” e standardit, kjo konferencë ofron kënde të reja prej nga mund të këqyren rezultatet dhe pasojat e standardizimit gjuhësor në letërsinë shqipe.
Pjesëmarrësit në konferencë, akademikë dhe studiues nga Shqipëria, Kosova dhe Italia, përmes kumtesave të tyre do të synojnë të analizojnë marrëdhënien e letërsisë shqipe me dialektet, specifikat e periudhave të ndryshme të kësaj letërsie në marrëdhëniet me to, veçantitë e dy dialekteve në marrëdhënie me letërsinë shqipe, por edhe me gjinitë letrare. Po ashtu do të diskutohet mbi veçantitë e letërsisë shqipe të shkruar ndër shqiptarë pas vendosjes së standardit.
Akademikë e profesorë, si Rexhep Ismajli, Sabri Hamiti, Bashkim Kuçuku, Elio Mirako, Persida Asllani, Dhurata Shehri, Gëzim Gurgaj, Adem Jakllari, Eldon Gjikaj etj., shtrojnë për diskutim një prerje tjetër të rrugëtimit të historisë së letërsisë shqipe që nga fillimet deri më sot.
Prerja me bazë dialektin nuk është e re në studimet shqiptare mbi letërsinë, sidomos në një letërsi si e jona, që dialektin e ka qendror për një periudhë shumë të gjatë (1555-1972).
Ndër arsyetimet dhe debatet mbi shkrimin e letërsisë shqipe në raport me dialektet e saj bien në sy edhe ato të Konicës, Fishtës, Mjedës, Rizës, Çabejit, Resulit, Shuteriqit, Pipës, Camajt, Qoses, Ismailit, Hamitit, Lloshit etj.
“Mënyra sesi dialektet kanë bashkëjetuar në letërsinë kombëtare, sesi ato janë diferencuar në nivel të idiolektit të letërsisë, sesi kanë rrezatuar fillimisht në krijimin e ‘ishujve letrarë dialektalë’ e më pas sesi fatet e tyre janë marrë në dorë nga politikat gjuhësore shtetërore, na lejojnë sot të ndërmarrim shqyrtime të larmishme, nga ato sasioret deri te tiparet e shkrimit autorial”, thonë organizatorët.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
