Gjatë dy dekadave që arkeologu Gus Van Beek gërmoi zonën e Tell Jemmeh, një vendbanim asirian i banuar 3,800 deri në 2,200 vjet më parë, ai gjeti kaq shumë objekte, saqë Smithsonianit iu deshën 40 vjet për t’i renditur të gjitha në një katalog.
Kishte monedha. Skarabitë. Amuletë. Dhe një sasi qeramike kaq e madhe saqë më vonë një pjesë e tyre u hodh. Por për Van Beek , vendi – në atë që sot është Izraeli jugperëndimor i sotëm – dha një zbulim që ishte “ndër objektet më enigmatike të gjetura”: 17 disqe të vegjël e të rrumbullakosur – disa prej shkumësi, disa prej guri, por pjesa më e madhe e bërë nga copat e poçeve prej argjileje me dy vrima në qendër.
Van Beek nuk ishte arkeologu i parë që zbuloi objekte si këto. As ai nuk ishte i fundit. Ato janë gjetur në shumë zona në të gjithë Japoninë, Egjiptin, Indinë dhe Amerikën. Tre u gjetën në qytetin e Nju Jorkut në vendin e një kampi të ushtrisë britanike gjatë Luftës Amerikane për Pavarësi.
Disa arkeologë besonin se ishin butona. Për të tjerët, ato ishin pesha tezgjah, qeramikë me vrima ose thjesht “objekte të ndryshme”. Por ata i kujtuan Van Beek-ut diçka tjetër. “Më kujtohet të luaja në vitet e mia të hershme me një objekt të ngjashëm,” tha ai.
Ndërsa një pjesë e vogël e studiuesve të mëparshëm gjithashtu dyshuan se këto ishin lodra, të tjerët ishin skeptikë. Mbështetja në kujtimet e fëmijërisë së dikujt dhe projektimi i përvojës sonë moderne në një shoqëri të largët, në rastin më të mirë dukej joakademike.
Misteri i këtyre objekteve të lashta është vetëm një nga shumë enigmat arkeologjike që lidhen me lodrat e fëmijëve. Ne e dimë që fëmijët luanin. Ne e dimë se ata shpesh luanin me objekte. Por pyetje të tjera, të tilla si cilat objekte dhe në çfarë mënyre, kanë mbetur të vështira për t’u identifikuar.
