Ndërsa zgjedhjet në SHBA janë disa orë larg, liderët e BE po përpiqen të përgatiten për kthimin e mundshëm të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.
Analistët politikë dhe anketuesit në të gjithë kontinentin e shohin gjithnjë e më shumë ish-presidentin republikan të përgatitur për një nga rikthimet më mahnitëse në histori, sipas Politico.
Kjo nuk do të thotë se ata nuk i japin Kamala Harris një shans të lartë për të qenë fituesja e madhe, por zgjedhja e saj do të ishte kryesisht një vazhdim i status quo-së.
Por një fitore e Trump do të dërgonte një valë paniku në një kontinent pa timon që tashmë po përpiqet të lundrojë mes dy luftërave në periferi të tij.
Bashkimi Evropian tashmë i ka mbijetuar presidencës së Trump. Por në të njëjtën kohë dihet gjerësisht se kthimi i tij do të trimëronte presidentin rus Vladimir Putin, potencialisht do të nxiste një luftë shkatërruese tregtare dhe nga ana tjetër do të nxiste ndarje politike në të gjithë kontinentin.
Jo vetëm që Evropa është veçanërisht e dobët tani, me një ekonomi që belbëzon, por ata mendojnë se vetë Trump do të ishte ndryshe duke mbajtur një qëndrim arrogant në samitet e NATO-s dhe tubimet ndërkombëtare sesa bëri gjatë viteve 2016-2020.
“Një mandat i dytë i Trump do të ishte ndryshe,” tha Leslie Vinzamuri, drejtore e programit të SHBA dhe Amerikës në Chatham House, një institut britanik.
Fitorja e Trump inkurajon Putin
Pasi Trump u zgjodh president për herë të parë në 2016, liderët evropianë mund të ngushëlloheshin se, çfarëdo që të ndodhte përtej Atlantikut, vetë kontinenti ishte një ishull stabiliteti, i sigurt nën drejtimin e kancelares së fuqishme gjermane Angela Merkel.
Por tani nuk ka Merkel. Pasardhësi i saj, Olaf Solz, mezi po e mban të bashkuar koalicionin e tij, ndërsa presidenti francez Emmanuel Macron është larguar nga një e djathtë ekstreme.
Ndërkohë zona përreth Europës po digjet. Luftërat në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme po tërheqin vëmendjen e liderëve dhe po e shterojnë Perëndimin nga burimet e tij ushtarake dhe ekonomike. Pa mbështetjen e vazhdueshme nga Uashingtoni, ka pyetje serioze se sa gjatë Ukraina do të jetë në gjendje t’i rezistojë forcave të Putinit.
Në Londër, qeveria e re e Keir Starmer është e shqetësuar se Trump do ta shkurtojë ndihmën ushtarake për Kievin ose duke e kushtëzuar atë me bisedimet e drejtpërdrejta të paqes që do t’i dorëzonin territorin Moskës.
Premtimi i Trump për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë brenda 24 orëve nëse ai merr detyrën po merret me të njëjtin seriozitet edhe në kryeqytetet e tjera evropiane. “Ndihma mund të ndalet brenda natës,” tha një diplomat evropian.
“Putini do të dëshirojë të përfitojë nga kjo dhe të thotë se po marr Donbass, Krimenë dhe pastaj do të marr kohën time”
Franca, nga frika e një administrate Trump, po u kërkon vendeve të tjera evropiane të rrisin aftësitë e tyre ushtarake.
“Ne nuk mund t’i lëmë votuesit në Ëisconsin të vendosin për sigurinë evropiane,” i tha Politico ministri francez për Evropën, Benjamin Haddad.
Haddad tha se Franca do të punonte me këdo që fiton zgjedhjet në SHBA të martën, por këmbënguli se Evropa duhet të mendojë urgjentisht se si të lundrojë në një botë në të cilën Uashingtoni nuk mund të mbështetet më. “Është siguria jonë evropiane,” tha Haddad. “Ne duhet të jemi në gjendje të mbështesim ukrainasit pavarësisht nga rezultati.”
Problemi është se liderët evropianë – përfshirë Francën – kanë mbështetur stërvitjen e trupave të tyre për dy vitet e fundit. E megjithatë, përveç Polonisë, pak ia kanë dalë ta bëjnë këtë.
Frika nga një luftë tregtare
Një shqetësim i dytë mes evropianëve është se Trump do të rindezë një luftë tregtare transatlantike. Ai ka kërcënuar se do të vendosë tarifa prej 10% deri në 20% për të gjitha importet amerikane për të rikthyer vendet e punës në prodhim. Javën e kaluar, Trump e quajti BE-në një “mini Kinë”.
Zyrtarët e lartë të tregtisë evropiane u thanë kohët e fundit ambasadorëve të BE-së se ata do të ishin të gatshëm të reagonin ndaj mosmarrëveshjeve të mundshme tregtare nëse është e nevojshme. Në Londër, gjithashtu, rreziku i rindezjes së një lufte tregtare po luan gjithashtu në mendjen e ekipit të Starmer. Ashtu si homologët e tyre evropianë, zyrtarët britanikë po punojnë për planet e emergjencës nëse Trump fiton dhe vendos të ndjekë kërcënimet e tij tarifore.
Trump ka propozuar tarifa 100% për të gjitha automjetet e importuara, gjë që do të ishte një lajm shkatërrues për vendet me industri të rëndësishme automobilistike.
Fitorja e Trump ndan evropianet
Një tjetër çështje e rëndësishme që shqetëson BE-në është presioni që Trump do të ushtronte mbi vetë Evropën. Në SHBA, Trump është politikani më përçarës i kohës sonë. Ai gjithashtu ndan qeveritë evropiane nga njëra-tjetra, një faktor që do ta bëjë edhe më të vështirë koordinimin e çdo reagimi në nivel të BE-së për tregtinë ose sigurinë për zyrtarët në Bruksel.
Udhëheqësit në Londër, Berlin dhe Paris mund të refuzojnë fitoren e Trump. Por autoritarët dhe udhëheqësit e djathtë të Evropës, si kryeministri hungarez Viktor Orbán dhe Giorgia Meloni e Italisë, do ta shohin atë si një justifikim të pozicioneve të tyre.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
