Përballja e parë mes Kamala Harris dhe Donald Trump u ndoq nga afër jo vetëm në SHBA, por në mbarë botën.
Debati në Filadelfia shfaqi disa shkëmbime të tensionuara mbi politikën e jashtme midis dy kandidatëve presidencialë.
Pas deklaratave të shumta dhe akuzave ndaj njëri-tjetrit, ka pasur reagime të shumta nga Pekini në Budapest, lidhur me mënyrën se si shkoi debati.
Rusia
Kamala Harris i tha Donald Trump se Presidenti Putin është “një diktator që do të të hante për drekë”.
Shprehja “të ha dikë për drekë”, ose mëngjes, ose ndonjë vakt tjetër, nuk ekziston në rusisht. Por një gjë që do të gjeni në Moskë është oreksi për një rezultat zgjedhor në SHBA që i sjell përfitim Rusisë.
Kremlini do të ketë vërejtur me kënaqësi se në debat Trump anashkaloi pyetjen nëse ai dëshiron që Ukraina të fitojë luftën.
“Unë dua që lufta të ndalet”, u përgjigj Trump.
Në të kundërt, Harris foli për mbrojtjen e drejtë të Ukrainës dhe akuzoi Vladimir Putinin se i kishte sytë në pjesën tjetër të Evropës.
Më vonë Kremlini pretendoi se ishte acaruar nga të gjitha përmendjet e Putinit në debat.
“Emri i Putinit përdoret si një nga instrumentet për betejën e brendshme në SHBA,” më tha zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov.“Ne nuk na pëlqen kjo dhe shpresojmë që ata të mbajnë emrin e presidentit tonë jashtë kësaj.”
Javën e kaluar Putin pretendoi se ai po e mbështeste Harris në zgjedhje. Më vonë, një prezantues i televizionit shtetëror rus sqaroi se Putini kishte qenë “pak ironik” në komentet e tij.
Shqetësim në Kiev për komentet e Trump
Dështimi i Donald Trump, kur u pyet në skenën e debatit për të thënë nëse donte që Ukraina të fitonte luftën, mund të mos i ketë habitur njerëzit në Kiev, por kjo shton shqetësimin e tyre se çfarë do të sillte një mandat i dytë i Trump.
Trump është mburrur prej kohësh se mund të përfundojë konfliktim në 24 orë, një perspektivë që shumë ukrainas supozojnë se do të nënkuptonte një marrëveshje tepër të keqe me Kievin, i detyruar të heqë dorë nga pjesë të mëdha të tokës që Rusia ka kapur gjatë dy viteve e gjysmë të fundit.
Në të kundërt, ukrainasit do të jenë siguruar nga përgjigjet e Kamala Harris, pa asnjë shenjë se ajo do të devijonte nga pozicioni aktual i mbështetjes së palëkundur amerikane.
Ajo mori meritën për rolin që ka luajtur tashmë, duke argumentuar se ndante informacione të rëndësishme me Presidentin Zelensky në ditët para pushtimit në shkallë të plotë.
Ajo më pas pretendoi se pozicioni i Trump do të kishte qenë fatal për Ukrainën nëse ai do të ishte ende në Shtëpinë e Bardhë. “Nëse Donald Trump do të ishte president, Putini do të ishte ulur në Kiev tani.”
Publikisht, ka pasur një heshtje shurdhuese nga ministrat aktualë të Ukrainës dhe ushtria e lartë ndaj debatit. Beteja figurative elektorale e SHBA-së është ajo që ata nuk duhet të peshojnë, ndërkohë që janë të konsumuar nga luftimet e vërteta në shtëpi.
Është vetë Presidenti Zelensky ai që deri më tani ka shkuar më tej në artikulimin, se çfarë do të thoshte një fitore e Trump për ukrainasit.
Duke folur për BBC në korrik, ai tha se kjo do të thotë “punë e vështirë, por ne jemi punëtorë të palodhur”.
Komentet e Trump për talebanët
Lufta më e gjatë e Amerikës përfundoi në gusht 2021 kur ajo u përpoq të tërhiqte trupat e saj të fundit dhe të evakuonte mijëra civilë, ndërsa talebanët hynë në Kabul me shpejtësi befasuese.
Ajo çwshtje hyri në debat dhe jo çuditërisht, u shmangën, u hodhën poshtë, u shtrembëruan.
Harris u largua nga pyetja “a mbani ju ndonjë përgjegjësi në mënyrën se si u zhvillua tërheqja?”.
Korrespondenti i BBC, që ndoqi nga afër tërheqjen kaotike, shkruan se “nuk dëgjova kurrë që zëvendëspresidentja ishte në dhomë kur u morën vendimet në ato javët e fundit fatale. Por ajo e bëri të qartë se ishte dakord me vendimin e Presidentit Biden për t’u larguar.”
Trump u mburr se ai foli ashpër me Abdul, kreun e talebanëve, i cili është ende kreu i talebanëve.
Ai dukej se i referohej Abdul Ghani Baradar, i cili nënshkroi marrëveshjen e tërheqjes me SHBA. Por ai kurrë nuk ka qenë në krye të talebanëve dhe është lënë mënjanë që nga marrja e pushtetit nga talibanët.
Përmendja nxiti menjëherë një valë memesh në internet me “Abdul” me njerëz të quajtur Abdul.
Të dy pretendentët u fokusuan në marrëveshjen e gabuar me talebanët. E vërteta është se ekipi Trump negocioi këtë plan daljeje, ndërsa ekipi Biden e miratoi me nxitim.
Trump tha se marrëveshja ishte e mirë sepse ne po dilnim. Nuk kishte rrugë të mira për të shkuar. Por largimi u shndërrua në një fatkeqësi dhe fajin e kanë të gjitha palët.
Harris përfaqëson pasiguri për Pekinin
Kamala Harris ishte e panjohur për liderët e Pekinit dhe e tillë është ende, edhe pas debatit.
Ajo nuk ka histori në Kinë dhe në skenën e debatit ajo thjesht përsëriti qëndrimin e saj se SHBA, jo Kina, do të fitonte konkursin për shekullin 21.
Zëvendëspresidentja përfaqëson diçka që Kina nuk i pëlqen, pasiguria. Kjo është arsyeja pse Presidenti Xi kohët e fundit përdori një vizitë të zyrtarëve amerikanë për të bërë thirrje për “stabilitet” midis dy superfuqive, ndoshta një mesazh për zëvendëspresidenten aktuale.
Pikëpamja mbizotëruese mes akademikëve kinezë është se ajo nuk do të largohet shumë nga qasja e ngadaltë dhe e qëndrueshme diplomatike e Presidentit Biden.
Por në skenën e debatit ajo shkoi në sulm dhe akuzoi Donald Trump për shitjen e çipave amerikanë në Kinë për t’i ndihmuar ata të përmirësojnë dhe modernizojnë ushtrinë e tyre.
Donald Trump e ka bërë të qartë se planifikon të vendosë tarifa 60% për mallrat kineze. Kina u hakmor dhe studime të shumta sugjerojnë se kjo shkaktoi dhimbje ekonomike për të dyja palët.
Kjo është gjëja e fundit që Kina dëshiron tani pasi po përpiqet të prodhojë dhe eksportojë mallra për të shpëtuar ekonominë e saj.
Për liderët kinezë, ky debat do të ketë bërë pak për të zbutur besimet se Trump përfaqëson diçka tjetër që nuk u pëlqen, paparashikueshmëria.
Por në të vërtetë, ka pak shpresë që politika e SHBA-së ndaj Kinës do të ndryshojë ndjeshëm, pavarësisht se kush ulet në Shtëpinë e Bardhë.
Debati i ndjekur me vëmendje në Lindjen e Mesme
Dy kandidatët nuk u larguan shumë nga pozicionet e tyre të deklaruara më parë, edhe nëse Trump do të shtonte, me hiperbolën karakteristike, se Izraeli nuk do të ekzistonte në dy vitet e ardshme nëse kundërshtarja e tij bëhet presidente.
Me luftën në Gaza të ndezur dhe me një marrëveshje armëpushimi ende të pakapshme, disa nga kritikët e Benjamin Netanyahu dyshojnë se kryeministri i Izraelit po ngec qëllimisht deri pas zgjedhjeve, me shpresën se Trump do të jetë më dashamirës ndaj Izraelit sesa Harris.
“Ka një erë historie që ndoshta do të përsëritet”, argumenton BBC.
Në vitin 1980, ekipi i fushatës së Ronald Reganit dyshohej se i kërkonte Iranit që të mos lironte pengjet amerikanë të mbajtur në Teheran derisa ai të kishte mundur Presidentin Jimmy Carter, duke thënë se Reagan do t’i jepte Iranit një marrëveshje më të mirë.
A mund të ndodhë diçka e ngjashme tani? Sigurisht, kundërshtarët e Netanyahut besojnë se ai është tani pengesa kryesore për një marrëveshje armëpushimi.
Harris ka treguar se ajo mund të jetë më e ashpër ndaj Izraelit se Joe Biden, diçka që Trump e ka kapur, duke thënë se zëvendëspresidentja e urren Izraelin.
Palestinezët, thellësisht skeptikë për Donald Trump, por të tronditur nga paaftësia e administratës Biden për të ndalur luftën në Gaza, ndoshta janë të prirur ta shohin Harrisin si më të voglin nga dy të këqijat.
Ata kanë braktisur prej kohësh çdo nocion të SHBA-së si një ndërmjetës i ndershëm në Lindjen e Mesme, por do të kenë vënë re se Harris, ndryshe nga Trump, thotë se ajo është e përkushtuar ndaj shtetësisë palestineze.
Lavdërimi për Orbanin bën bujë në Hungari
Donald Trump lavdëroi kryeministrin hungarez.
“Viktor Orban, një nga njerëzit më të respektuar, e quajnë një burrë të fortë. Ai është një person i ashpër. I zgjuar…”
Mediat pro-qeveritare hungareze e pranuan komplimentin. “Njohje e madhe!” ishte titulli i botuar në Magyar Nemzet.
Por portali i lajmeve kritik ndaj qeverisë, 444 citoi Tim Walz, zëvendës kandidat i Harris.
“Atij (Trump) iu kërkua të emëronte një lider botëror që ishte me të, dhe ai tha Orban. I dashur Zot. Kjo është gjithçka që duhet të dimë.”
Viktor Orban e mbështeti Trumpin për president në vitin 2016 dhe po e mbështet fuqishëm sërish në nëntor. Të dy burrat u takuan për herë të dytë këtë vit në shtëpinë e Trump në Florida më 12 korrik, pasi Orban vizitoi me radhë Kievin, Moskën dhe Pekinin.
Qeveria Orban po mbështet si fitoren e Trump ashtu edhe aftësinë e tij për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
“Gjërat po ndryshojnë. Nëse Trump kthehet, do të ketë paqe. Ajo do të vendoset nga ai pa evropianët,” tha Balazs Orban, drejtori politik i Viktor Orban, për BBC në korrik./BBC
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
