Aktori dhe regjisori Sir Anthony Quayle mund të ketë luajtur rolin e tij më të famshëm gjatë kohës së luftës. Ai ka punuar për Ekzekutivin e Operacioneve Speciale (SOE), në Shqipëri.
Faqja e internetit e ‘Raportit të Forcave të Operacioneve Speciale’ (SOFREP) shpjegon se si vetë Churchill “krijoi NSH-në, e cila njihej si ‘Ministria e Luftës së Jo-xhentlemenëve’, ku misionet e saj ishin vdekjeprurëse.
Mënyra e veprimit të organizatës “ishte të kryente spiunazh, sabotim dhe zbulim në Evropën e pushtuar kundër fuqive të Boshtit dhe të ndihmonte lëvizjet e rezistencës lokale”.Dhe kështu, në natën e Vitit të Ri 1943, Quayle zbarkoi në Shqipëri për të kryer detyrën e tij. Ai kishte qenë në ushtri për disa vite në atë fazë, duke lënë pas karrierën e tij teatrale e cila filloi në 1935.
Në vitin 1989, New York Times përmend se ai ishte “një nga aktorët e parë që u regjistrua në Ushtrinë Britanike gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke shërbyer në Artilerinë Mbretërore nga 1939 në 1945”.
Nuk është e qartë nëse aftësitë e tij të aktrimit ishin të dobishme. Ai mund të ketë pasur nevojë për to në Shqipëri. Ylli tani po vepronte në një vend të tensionuar dhe të ngarkuar politikisht, ku diplomacia dhe rreziku duket se kanë ecur dorë për dore.
‘SOF News’ thekson ndërveprimin midis Ekzekutivit të Operacioneve Speciale të Quayle, në të cilin ai shërbeu si major dhe OSS (Zyra e Shërbimeve Strategjike).
Siç ndodhi në shumë vende të Evropës Lindore gjatë Luftës së Dytë Botërore, lëvizjet e rezistencës më të organizuara dhe më të suksesshme prireshin të ishin të një shije komuniste”, shkruan ai. “Shqipëria nuk ishte përjashtim dhe SOE dhe OSS në Shqipëri u vendosën pa dëshirë në një pozicion për të punuar me këta partizanë komunistë.”
Kjo çoi natyrshëm në disa fërkime midis dy grupeve, për sa i përket besnikërisë dhe kush kishte të drejtë të shoqërohej me kë. Quayle kaloi më shumë se 3 muaj në Shqipëri. Më pas thuhet se ai ndërroi jetë nga sëmundja e malaries. Siç citon SOFREP: ‘Ai e përshkroi gëzimin e tij për largimin si ‘aq të madh sa ishte njëkohësisht edhe dhimbje’.
Çfarë po ndodhte në mendjen e Quayle gjatë asaj periudhe dramatike? Ai zgjodhi t’i paraqesë përvojat e tij në formë imagjinare.
Romani “Tetë orë nga Anglia” i shkruar vetë i vitit 1945 paraqet heroin Maj John Overton, i cili është dërguar në Shqipëri. SOFREP shkruan, “Ai tregon dilemat me të cilat përballen operativët e Operacioneve Speciale në trajtimin e tyre me popullatat e okupuara” ndërsa u jep lexuesve një pasqyrë mbi “sfidat me të cilat u përballën në përpjekjen për të përmbushur misionin e tyre duke ruajtur simpatitë e popullatës lokale”.
Dy vjet më vonë ai publikoi ‘On Such A Night’, një histori tjetër e cila bazohej në Luftën e Dytë Botërore. Më vonë ai u shfaq në filma lufte, si “Beteja e River Plate” (1956), “Ice Cold in Alex” (1958) dhe Operacioni Crossboë (1965).
Roli i Quayle si Maj Roy Franklin i Forcave Speciale në ‘Armët e Navarone’ (1961) duhet t’i ketë kujtuar atij kohën e tij me SOE. Pas luftës, Quayle u shfaq në disa nga filmat më të famshëm të të gjitha kohërave. Ai luajti Kol Brighton në “Laërence of Arabia” (1962).
Dy vjet më vonë, ai portretizoi Verulus në “Rënia e Perandorisë Romake”. Quayle gjithashtu arriti të përfundojë në 2 filma të veçantë të Sherlock Holmes me Jack The Ripper – “A Study in Terror” (1965) dhe “Murder by Decree” (1979).
Një nga rolet e tij më të njohura ishte si Thomas Ëolsey në ‘Anne of the Thousand Days’ të vitit 1969, përballë Richard Burton si Henry VIII dhe Geneviève Bujold në rolin kryesor.
Lufta e Dytë Botërore nuk e la kurrë atë, me “Para se të vijë dimri” (gjithashtu 1969) dhe “Shqiponja ka zbritur” (1976) ndër shënimet e dukshme në CV-në e tij.
Një artikull tjetër nga ne: Pamjet e vitit 1961 të bombës më të fuqishme të shpërthyer ndonjëherë sapo janë deklasifikuar. Sir Anthony Quayle ndërroi jetë nga kanceri në mëlçi në moshën 76-vjeçare. Trashëgimia e tij ndihet si në Britaninë e Madhe ashtu edhe në Shqipëri.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panoramaplus.al